GS Lê Quân: Dùng học phí làm hàng rào kỹ thuật chống lao vào "học đại"

Phát biểu tại diễn đàn Quốc hội sáng 25-7, ông Lê Quân, đại biểu Quốc hội tại tỉnh Cà Mau (Giám đốc ĐHQG Hà Nội) cho rằng thực hiện tự chủ, cơ sở giáo dục ĐH đóng góp rất quan trọng vào cắt giảm chỉ tiêu biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Chủ trương và tư duy của Chính phủ cũng đã thay đổi và rất nhiều chính sách đã thay đổi khi không còn hiểu tự chủ đi liền với cắt giảm chi thường xuyên từ ngân sách. Tuy vậy, trong triển khai còn rất lúng túng, việc chuyển từ chi thường xuyên sang chi đặt hàng là vô cùng khó khăn và thiếu hành lang pháp lý.

Theo ông Quân, những lĩnh vực như an ninh quốc phòng hoặc sư phạm thì có thể đặt hàng bởi đây là những chỉ tiêu cho các khu vực công còn lại khu vực tư đa phần là các doanh nghiệp không thể ký trực tiếp đặt hàng, trừ một số doanh nghiệp lớn cần nhân lực kĩ thuật sâu, chuyên môn kỹ năng cao.

Trong thời gian qua, có thực tế rất nhiều cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp chuyển sang tự chủ nhưng không nhận được chi thường xuyên nên thấy sốc. Cần phải hiểu rằng ưu tiên cho phát triển giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp đòi hỏi ngân sách nhà nước phải tăng cao lên hằng năm chứ không phải giảm đi. Ông Quân kiến nghị với Chính phủ trong thời gian tới cần chuyển từ chi thường xuyên cho các cơ sở tự chủ thành chi đầu tư, có thể không chi lương nhưng hoàn toàn có thể chi đầu tư để giúp chúng ta nâng cao chất lượng và thu hút được người học.

Về vấn đề tự chủ, chính sách và các quan điểm và học phí, ông Quân cho rằng suất học phí hiện nay từ ngân sách chỉ đảm bảo mức thấp, mức học phí của các trường hiện nay cũng thấp. Hiện nay, thường có quy định mức trần học phí (tức là mức học phí cao nhất), mức trần này là rất thấp so với kỳ vọng và yêu cầu của các cơ sở giáo dục. Do vậy, cần có chính sách thật tốt để con em nghèo học giỏi hoặc là các em học giỏi có thể tiếp cận được học bổng để đảm bảo quyền được học đại học; đảm bảo rằng học phí cũng là một rào cản kỹ thuật để tránh việc học sinh lao vào học đại học trở thành học đại; phải coi học phí đối với người học là nguồn đầu tư, thông lệ quốc tế học phí bao giờ cũng bằng gần hai năm tiền lương sau khi tốt nghiệp.

Ngoài ra, cần phải thay đổi tư duy về quản lý nhà nước. Tự chủ là phải quản lý được chất lượng đầu ra và có bộ chỉ số để đánh giá được hiệu quả, chất lượng từng cơ sở đào tạo, từng ngành nghề, vấn đề việc làm, chất lượng việc làm có đáp ứng được yêu cầu của xã hội.

"Tự chủ là phải để từng cơ sở có trách nhiệm giải trình về việc mình đóng góp ra sao cho xã hội chứ tự chủ vẫn hiểu theo tư duy điểm số mét vuông, đếm số giáo viên để cho chỉ tiêu tuyển sinh, chủ tịch hội đồng trường phải là cơ hữu…. đều là những hạn chế"- ông Lê Quân nói.